Ο τόπος καταγωγής της φιστικιάς μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα δεν ήταν καθορισμένος. Στο τέλος του 19ου αιώνα Ευρωπαίοι Βοτανικοί που επισκέφθηκαν τη Μέση Ανατολή και είδαν τις εκτεταμένες καλλιέργειες φιστικιάς, αποφάνθηκαν ότι πατρίδα της φιστικιάς ήταν η Συρία, Τουρκία, Μεσοποταμία. Το 1929-1930 όμως Ρώσοι Βοτανικοί που επισκέφθηκαν την Κεντρική Ασία, βρήκαν τη φιστικιά να φύεται μη καλλιεργημένη (άγρια) σε αχανείς εκτάσεις ορεινές και πεδινές, σχηματίζοντας έναν τύπο δασώδους στέπας σε εδάφη με πτωχή οικολογική σύνθεση.

Η περιοχή της άγριας φιστικιάς επεκτείνεται στο Βόρειο Ιράν, Βόρειο Αφγανιστάν, Νότιο Τουρκμενιστάν, Ανατολικό Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, μέχρι και στο Κυρκιστάν. Από αυτά συμπεραίνεται ότι η Κεντρική Ασία είναι ο τόπος καταγωγής του άγριου προγόνου της καλλιεργημένης φιστικιάς.

Σικελοί Επιστήμονες έχουν αναπτύξει τη θεωρία ότι η φιστικιά καλλιεργείτο στην Παλαιστίνη κατά την εποχή του Ιακώβου. Την υπόθεση αυτή την στηρίζουν σε κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης. Στο Κεφάλαιο 43 της Γένεσης αναφέρεται ότι υπήρχε μεγάλη πείνα στη γη. Επρόκειτο για τα επτά χρόνια πείνας. Σιτάρι υπήρχε στην Αίγυπτο, όπου σύμφωνα με τις συμβουλές του Ιωσήφ είχε αποθηκευτεί σε μεγάλες ποσότητες για να καλυφθούν οι ανάγκες κατά τα επτά χρόνια πείνας. Ο Ιακώβ είπε τότε στους γιους του να πάνε στην Αίγυπτο για να αγοράσουν τρόφιμα και να τα φέρουν στην Χαναάν. Τους συνέστησε επίσης εκτός από τα αργύρια για την αγορά του σταριού να πάρουν μαζί τους και από τα καλύτερα προϊόντα της χώρας, λίγο βάλσαμο, μέλι, αρώματα και μύρα, καρύδια και φιστίκια (“botnim”). Αυτά θα τα πρόσφεραν ως δώρο στον Ιωσήφ.

Ο πρώτος που αναφέρει και περιγράφει τη φιστικιά στην ελληνική γλώσσα είναι ο Θεόφραστος ο Ερέσσιος (371-287 π.Χ.). Στο έργο του «Περί φυτών Ιστορία» δίνει την εξής περιγραφή της φιστικιάς: «Όπως λένε εκεί (στην Ινδική) φύεται ένα δένδρο που μοιάζει με την τερέβινθο. Αυτό ως προς τα φύλλα, τους κλάδους και τα άλλα χαρακτηριστικά πλην των καρπών, οι οποίοι είναι διαφορετικοί και μοιάζουν με αμύγδαλα. Λένε ότι το δένδρο αυτό φύεται και στην Βακτρία. Τα κάρυά του έχουν το μέγεθος του αμυγδάλου και μοιάζουν με αμύγδαλα, αλλά το κέλυφός τους δεν είναι αδρό και σε γεύση είναι ανώτερα των αμυγδάλων και γι’αυτό στον τόπο αυτό τα προτιμούν από τα αμύγδαλα». Ο Θεόφραστος απ’όσο ξέρουμε δεν πήγε ποτέ στην Ασία. Την περιγραφή της φιστικιάς την πήρε από κάποιον από τους ιστοριογράφους που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία.

Ο Θεόφραστος στην περιγραφή του της φιστικιάς δεν κατονομάζει το δένδρο. Ο ίδιος λέει ότι τα δένδρα της Ασίας, που δεν απαντώνται στην ελληνική χλωρίδα, δεν έχουν ονόματα.
Ο πρώτος που αναφέρει τη λέξη «πιστάκια» είναι ο ποιητής Νίκανδρος ο Κολοφώνιος (2ος π.Χ. αιώνας). Ο Νίκανδρος γράφει και αυτός ότι τα «πιστάκια» τα βρίσκουμε στην Ινδική και ότι μοιάζουν με αμύγδαλα, έχουν δε την ιδιότητα να προστατεύουν από νύγματα σκορπιού. Η λέξη «πιστάκια» προέρχεται από την αρχαία περσική λέξη «πίστα» που σημαίνει φιστίκι ή φιστικιά. Η λέξη αυτή αποτελεί τη ρίζα για την ονομασία του φιστικιού στις περισσότερες γλώσσες: pistache (γαλλικά), pistachio (αγγλικά), pistashka (ρωσικά), fustuk (αραβικά).

Τον 1ο μ.Χ. αιώνα ο Διοσκορίδης ο Πεδανός αναφέρει ότι τα φιστίκια παράγονται στη Συρία και έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Ο Διοσκορίδης ήταν ο φαρμακογνώστης της αρχαιότητας. Περιέγραψε τα φαρμακευτικά φυτά και τα απεικόνισε. Το βιβλίο του «Περί ύλης ιατρικής» έμεινε σε χρήση μέχρι τον Μεσαίωνα.
Τον 1ο μ.Χ. αιώνα ο Πλίνιος γράφει ότι κατά το τέλος της βασιλείας του Αυτοκράτορα Τιβέριου (περίπου 30 μ.Χ.) η φιστικιά εισήχθη από τη Συρία στην Ιταλία από τον Vittelius και την ίδια χρονιά στην Ισπανία από τον Flaccus Pompeius.
Τον 2ο μ.Χ. αιώνα (131-200;) ο διάσημος Έλληνας ιατρός Γαληνός από την Πέργαμο αναφέρει ότι τα πιστάκια που υπάρχουν στη Μεγάλη Αλεξάνδρεια, κυρίως όμως στη Βέροια της Συρίας, είναι χρήσιμα για την ευρωστία του ήπατος.
Τον 2ο μ.Χ. αιώνα ο Αθήναιος ο Ναυκράτιος, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αλεξάνδρεια, στο έργο του «Δειπνοσοφισταί» γράφει ότι τα φιστίκια που προσφέρονται στο τραπέζι των σοφών παράγονται στη Συρία και στην Αραβία, και είναι εξαιρετικά εύγευστα.
Γύρω στο 900 μ.Χ. οι Άραβες κατακτούν τη Σικελία από τους Βυζαντινούς και μεταφέρουν την καλλιέργεια του φιστικιού «μπολιάζοντας τα άγρια για να κάνουν ήμερα» όπως αναφέρεται σε σχετικά κείμενα.

Η καλλιέργεια βρίσκει μεγάλη εξάπλωση στις πλαγιές του ηφαιστείου της Αίτνας όπου παρουσιάζεται ο ιδανικός συνδυασμός ηφαιστειογενούς εδάφους και κλιματικών συνθηκών.
Ο Μάρκο Πόλο (1254-1324) ο Βενετσιάνος ταξιδευτής που έφτασε στην Κίνα αναφέρεται σε εντυπωσιακά πιάτα και συνταγές, καθώς επίσης και σε πληθώρα γλυκών όπου χρησιμοποιείται το φιστίκι.

Η φιστικιά εισήχθη στις ΗΠΑ το 1890. Στην Καλιφόρνια εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά το 1904, ως καλλιέργεια όμως δεν παρουσίασε ενδιαφέρον. Το 1957 δοκιμάστηκε και επελέγη ως ποικιλία η “Kerman” που προήρχετο από το Ιράν. Η νέα ποικιλία σε συνδυασμό με τις ευνοϊκές κλιματικές και εδαφολογικές συνθήκες καθώς και την ίδρυση της Ένωσης Φιστικοπαραγωγών Καλιφόρνιας έδωσε μεγάλη ώθηση στην καλλιέργεια της φιστικιάς. Η Καλιφόρνια έχει σήμερα τη δεύτερη θέση στην παγκόσμια παραγωγή φιστικιού με πρώτη το Ιράν.

Δεν υπάρχουν αναφορές στην Ελλάδα πριν από τον 19ο αιώνα.
Το 1838 ο Γάλλος φυσιοδίφης Bory de Saint Vincent γράφει ότι είδε φιστικιές στη Φυγαλία και στην Πύλο. Το 1856 φιστικιές παρατηρήθηκαν και στη Ζάκυνθο. Επρόκειτο όμως για μεμονωμένα δένδρα.
Το 1860 ο εισαγωγέας της βιομηχανίας της σοκολάτας Δ. Παυλίδης εγκατέστησε το πρώτο οργανωμένο δενδροκομείο φιστικιάς στο κτήμα του στο Ψυχικό. Το 1869 ο Ορφανίδης άρχισε να πολλαπλασιάζει τη φιστικιά στο Δημόσιο Δενδροκομείο. Ο Γεννάδιος, ο οποίος τον διαδέχθηκε το 1882 συνέχισε το έργο του.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η φιστικιά άρχισε να εξαπλώνεται στην Ελλάδα. Μεγάλη ώθηση πήρε η καλλιέργειά της στις δεκαετίες του ’50 και ’60. Σήμερα δενδροκομεία φιστικιάς βρίσκονται σε όλη τη χώρα από Βορρά προς Νότο και στα νησιά.

Πρώτες αναφορές
Η φιστικιά είναι συνδεδεμένη με την Αίγινα. Δεν ξέρουμε όμως πότε ήρθε στο νησί.
Ο διάσημος Γερμανός Βοτανικός Theodor von Heldreich επισκέφθηκε την Αίγινα κατά τον 19ο αιώνα έξι φορές. Στο έργο του «Η χλωρίς της Αιγίνης» αναφέρει όλα τα αυτοφυή φυτά που προσδιορίστηκαν από τον ίδιο και από προγενέστερους βοτανικούς. Καταγράφει επίσης τα φυτά που καλλιεργούντο στις διάφορες περιοχές (αμπέλι, ελιές, σιτηρά, λαχανικά κ.α.). Τη φιστικιά δεν την αναφέρει. Αυτό όμως δεν αποκλείει να υπήρχαν μεμονωμένα δένδρα μέσα σε κήπους που διέφυγαν της προσοχής του.
Υπάρχει μια εκδοχή ότι η φιστικιά ήρθε από την Περσία στην Αίγινα το 1867. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, ότι στο κτήμα Κυπραίου υπήρχαν μερικά πολύ γέρικα δένδρα που έφερε κάποιος πρόγονος από τη Χίο στα τέλη του 19ου αιώνα. Ένα από αυτά τα δένδρα υπάρχει ακόμα.
Τελευταία στα ιστορικά αρχεία της Αίγινας, η Αννα Γιαννούλη βρήκε ένα έγγραφο που αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι υπήρχαν στην Αίγινα καρποφορουντα δένδρα φιστικιάς το 1896. Το έγγραφο είναι μια αγωγή που έκανε ο Κωνσταντίνος Τσούμας κατά του Βασιλείου Γρανίτσα. Ο Τσούμας γράφει ότι παρέδωσε στον Γρανίτσα 12 οκάδες φιστίκι για να τις πουλήσει για λογαριασμό του προς 4 δραχμές την οκά. Ο Γρανίτσας, εφόσον τις πουλούσε, έπρεπε να δώσει στον Τσούμα το αντίτιμο εκ 48 δραχμών. Ο Γρανίτσας, αν και πούλησε το φιστίκι, αρνήθηκε να καταβάλει την αξία του.
Από την αγωγή φαίνεται ότι πρόκειται για μια απλή τοπική συναλλαγή και η ποσότητα του καρπού μπορούσε να προέρχεται από 1-2 παραγωγικά δένδρα σε έναν κήπο.

Ο πρώτος οργανωμένος φιστικιώνας εγκαταστάθηκε στην Αίγινα από τον Νικόλαο Περόγλου το 1896, στη θέση Αγ. Ειρήνη – Λίμπονες, κοντά στη θάλασσα. Ο Περόγλου είχε αγοράσει μια έκταση από 20 περίπου στρέμματα. Στο μεγαλύτερο μέρος του κτήματος φύτεψε οπορωφόρα δένδρα, μεταξύ των οποίων και φιστικιές. Το φτωχό έδαφος και η γειτνίαση με τη θάλασσα δεν ευνόησαν την ανάπτυξη των διαφόρων ειδών με μια εξαίρεση, τη φιστικιά. Τότε αντικατέστησε όλα τα άλλα είδη με φιστικιές.
Η φιστικιά αναπτύσσεται πολύ αργά. Όταν τα δένδρα έφτασαν σε μια ηλικία 12-15 ετών ο Περόγλου διαπίστωσε ότι η φιστικιά ήταν ένα δένδρο με λίγες απαιτήσεις και ότι ο καρπός της είχε υψηλή τιμή. Το ξηρό φιστίκι πουλιόταν 3-4 δραχμές η οκά, ενώ το ψωμί είχε 75 λεπτά. Εξ άλλου, παρατήρησε ότι το κλίμα και τα εδάφη της Αίγινας ήσαν κατάλληλα για την ανάπτυξη του δένδρου.
Αποφάσισε λοιπόν να διαδώσει την καλλιέργεια της φιστικιάς. Το 1916 δημοσίευσε ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Η φιστικιά», στο οποίο περιγράφει όλες τις καλλιεργητικές φροντίδες για το δένδρο. Προέτρεπε τους Αιγινήτες να φυτέψουν φιστικιές, μοίραζε εμβόλια από τα καλύτερά του δένδρα και όταν ήθελε να κάνει ένα δώρο, χάριζε ένα δενδρύλλιο. Δύο τέτοια δέντρα, δώρα του Περόγλου, υπάρχουν ακόμη στην πόλη της Αίγινας.

Ο Περόγλου, όπως λένε όσοι τον γνώρισαν, ήταν πολύ πειστικός όταν προέτρεπε τους κτηματίες να καλλιεργήσουν τη φιστικιά. Δεν είναι όμως εύκολο για έναν καλλιεργητή να εγκαταλείψει μια παραδοσιακή καλλιέργεια για να φυτέψει ένα δέντρο που δεν το γνωρίζει. Γι’ αυτό και η διάδοση της φιστικιάς ήταν πολύ αργή στην αρχή.

Οι πρώτοι που μιμήθηκαν το παράδειγμα του Περόγλου ήταν γνωστοί και φίλοι του Αθηναίοι, που διέθεταν στην Αίγινα κτήματα ή περιβόλια και είχαν και οικονομική άνεση.
Από τους πρώτους που αναφέρονται ήταν ο Αλέξανδρος Καραπάνος στην Περιβόλα, ο Στρατηγός Βασιλάκης Μελάς και η γυναίκα του Ελένη στο Χαλικάκι, ο Γ. Μπενιζέλος στα Πλακάκια και ο Παναγιώτης Γκιόλμαν, του οποίου το κτήμα συνόρευε με του Περόγλου.
Οι Αιγινήτες καλλιεργητές ήταν πιο επιφυλακτικοί. Υπήρξαν όμως και μερικοί που πείστηκαν. Ο Παναγιώτης Γαλάρης, γείτονας και αυτός του Περόγλου, φυτεύει φιστικιές και τα πρώτα λιγοστά φιστίκια τα πουλάει στη Σύρα στους λουκουματζήδες.
Το 1910 η Ελένη Χαϊμαντά (Αλυφαντή) φύτεψε μερικά φιστίκια στον κήπο της στο Φάρο. Τα δενδρύλλια που αναπτύχθηκαν μπολιάστηκαν και έγιναν μεγάλα δένδρα, που υπάρχουν και σήμερα. Με την παρότρυνσή της, ο σύζυγός της Νικολής Χαϊμαντάς το 1915 μεταβαίνει στη Χίο για να προμηθευτεί σπόρο τσικουδιάς. Το σπόρο αυτό τον χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει δικό του φυτώριο, ώστε να φυτέψει φιστικιές στα μεγάλα του κτήματα. Τις νέες μικρές φιστικιές τις φυτεύει στα αμπέλια ανάμεσα στα κλήματα.

Τη δεκαετία του 1920 η επέκταση της φιστικιάς συνεχίζεται. Φυτεύονται δένδρα στο Βαθύ στο κτήμα Κάτσα και αλλού από Αιγινήτες καλλιεργητές. Η ζήτηση για δενδρύλλια αυξάνεται αλλά στην Αίγινα δεν υπάρχουν φυτώρια. Οι Αιγινήτες προμηθεύονται δενδρύλλια από την Αττική και την Πελοπόννησο.
Το πρώτο μεγάλο εμπορικό φυτώριο στην Αίγινα εγκαταστάθηκε από τον Γεώργιο Φορτούνα το 1925. Ο Φορτούνας είχε αγοράσει στην Αίγινα χωράφια στη θέση Λίμπονες. Θέλοντας να τα αξιοποιήσει απευθύνθηκε στον Καθηγητή Δενδροκομίας της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών Πάνο Αναγνωστόπουλο. Ο Αναγνωστόπουλος του συνέστησε να φυτέψει φιστικιές. Ο Φορτούνας δημιούργησε ένα μεγάλο φυτώριο. Στην αρχή με τα δενδρύλλια που παρήγαγε συμπλήρωσε τις ανάγκες του κτήματός του. Κατόπιν όμως πουλούσε δενδρύλλια στους κτηματίες της Αίγινας και άλλων περιοχών της χώρας. Επίσης χάριζε σε φίλους. Αυτή ήταν η μεγάλη προσφορά του Φορτούνα: η παραγωγή δενδρυλλίων την εποχή της αύξησης της ζήτησης. Στην Αίγινα πολλές εκτάσεις φυτεύτηκαν με δενδρύλλια του φυτωρίου του Φορτούνα, ο οποίος συνέβαλε στη διάδοση της φιστικιάς στο νησί. Μετά το θάνατό του το 1939 η εκμετάλλευση του φυτωρίου συνεχίστηκε από τη σύζυγό του Παναγιώτα μέχρι και το 1960.

Κατά τα έτη 1930 και 1931 οι φιστικιές της Αίγινας προσβλήθηκαν από ένα μικρό κολεόπτερο (σκαθάρι) που τρυπούσε τα μάτια. Η ζημιά ήταν πολύ μεγάλη. Η νεαρή βλάστηση καταστρεφόταν και τα δέντρα παρουσίαζαν καχεξία. Οι Αιγινήτες ονόμασαν το νέο εχθρό «τρυπίτη» ή «τυφλίτη».
Ο διάσημος φυτοπαθολόγος Lionello Petri από τη Φλωρεντία, στον οποίον έστειλαν δείγματα της ζημιάς, αποφάνθηκε ότι επρόκειτο για το έντομο Acrantus vestitus, το οποίο προσβάλλει εξασθενημένα δένδρα.
Ο φυτοπαθολόγος Καθηγητής Γιάννης Σαρεγιάννης επισκέφθηκε την Αίγινα τον Αύγουστο του 1930 και σε σχετικό δημοσίευμά του γράφει ότι οι φιστικιές ήσαν φορτωμένες με καρπό, αλλά δεν έφεραν ούτε ένα φύλλο. Το φύλλωμα είχε πέσει από προσβολή του μύκητα Σεπτόρια. Αυτή ήταν η αιτία της εξασθένησης των δένδρων, τα οποία στη συνέχεια προσβλήθηκαν από τον A. vestitus.
Το έντομο A. vestitus αντιμετωπίζεται χωρίς φυτοφάρμακα. Βασικό μέτρο για την καταπολέμησή του αποτελεί η συλλογή και καύση, καθ’ όλο το έτος, των ξερών κλαδιών μέσα στα οποία το έντομο τοποθετεί τα αυγά του. Σήμερα ο «τυφλίτης» είναι εχθρός μικρής σημασίας για τις φιστικιές της Αίγινας.

Κατά τη δεκαετία του 1930 η επέκταση της καλλιέργειας της φιστικιάς συνεχίζεται.
Ο Καθηγητής Πάνος Αναγνωστόπουλος στο βιβλίο του «Η φιστικιά στην Ελλάδα» το 1935 γράφει ότι φιστικιές υπάρχουν στην Αττική και στην Αίγινα.
Ο Νικολής Χαϊμαντάς ως τις αρχές του 1930 είχε φυτέψει με φιστικιές ένα μεγάλο τμήμα της ιδιοκτησίας του και ήδη τα δένδρα του παρήγαγαν καρπό. Στο τέλος του 1930 εγκατέστησε το μεγάλο επαγγελματικό του φυτώριο. Βοηθό και εμβολιαστή στη δουλειά του πήρε τον Διονύση Λουκάτο, απόφοιτο Γεωργικής Σχολής. Ο Χαϊμαντάς πουλάει τα δενδρύλλια που παράγει στην Αίγινα αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Δενδρύλλια χαρίζει και στους εργάτες του για να έχουν ένα καλύτερο εισόδημα. Τόσο πολύ πίστεψε στη φιστικιά, την οποία θεωρούσε πηγή πλούτου για το νησί, που στη διαθήκη του αφήνει εντολή στους κληρονόμους του να συνεχίσουν το έργο του.
Οι γιοι του ασχολήθηκαν και αυτοί με φυτώρια φιστικιάς και όπως έλεγε ο γιος του Αντώνης περισσότερες από τις μισές φιστικιές της Αίγινας προέρχονταν από τα φυτώρια των Χαϊμαντάδων.
Η Οικογένεια Χαϊμαντά ασχολήθηκε με τα φυτώρια της φιστικιάς πάνω από 60 χρόνια.
Φυτώρια φιστικιάς εγκατέστησαν και πολλοί άλλοι κτηματίες. Με τα δενδρύλλια που παρήγαγαν συμπλήρωναν κατ’ αρχήν τις ανάγκες του κτήματός τους, ταυτόχρονα όμως πουλούσαν και σε άλλους.

Τα χρόνια του πολέμου έπεσε μεγάλη δυστυχία και φτώχια στην Αίγινα. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό θανάτων από πείνα κατά την Κατοχή στην Αίγινα ήταν το υψηλότερο στην Ελλάδα.
Όσοι καλλιεργούσαν τη γη ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια φυτών, όπως η πατάτα, που αποτελούν βασική τροφή για τον άνθρωπο. Η καλλιέργεια της φιστικιάς δεν πρέπει να επεκτάθηκε, αλλά όσοι είχαν παραγωγή φιστικιού μπορούσαν να ανταλλάξουν τα φιστίκια με άλλα τρόφιμα ή ακόμη να συμπληρώσουν με αυτά τις ανεπαρκείς μερίδες στο τραπέζι τους.
Το 1950, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η καλλιέργεια της φιστικιάς στην Αίγινα καλύπτει 1.050 στρέμματα. Υπολογίζεται ότι πολλά από αυτά φυτεύτηκαν μετά το τέλος του πολέμου.

Η μεγάλη ανάπτυξη της καλλιέργειας της φιστικιάς στην Αίγινα έγινε στις δεκαετίες 1950 και 1960 όταν εμφανίστηκε η φυλλοξήρα στα αμπέλια του νησιού.
Η φυλλοξήρα είναι ένα μικρό έντομο, που προσβάλλει τις ρίζες της ευρωπαϊκής αμπέλου και ξηραίνει τα προσβεβλημένα κλήματα. Πέντε χρόνια μετά την είσοδό της σ’ έναν αμπελώνα όλα τα κλήματα έχουν ξεραθεί.
Στις αρχές του 1950 η φυλλοξήρα εμφανίστηκε στην Αττική. Το Υπουργείο Γεωργίας για να προστατέψει την Αίγινα, της οποίας η κύρια καλλιέργεια ήταν το αμπέλι, εγκατέστησε στο λιμάνι φυτοϋγειονομικό έλεγχο για να εμποδιστεί η είσοδος προϊόντων, που μπορούσαν να μεταφέρουν το έντομο (έρριζα δενδρύλλια κλπ.). Ο έλεγχος δεν μπόρεσε να σταματήσει τη φυλλοξήρα. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς μπήκε στην Αίγινα αλλά μάλλον θα ήταν στο τέλος της δεκαετίας του 1950.
Στους μολυσμένους αμπελώνες οι παραγωγοί φύτεψαν φιστικιές ανάμεσα στα κλήματα, ώστε μετά την ξήρανση της αμπέλου να είναι εγκατεστημένη η νέα καλλιέργεια.
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η στρεμματική έκταση των αμπελώνων από 13.000 στρέμματα το 1950 έπεσε στα 4.382 στρέμματα το 1961. Η καλλιέργεια της φιστικιάς το 1961 ήταν 3.200 στρέμματα έναντι των 1.050 στρεμμάτων το 1950.

Το 1947 ιδρύθηκε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αίγινας. Εν τούτοις στο αρχείο του Συνεταιρισμού αναφέρονται ενέργειες που έγιναν από μια μικρή ομάδα εμπνευσμένη από τον Ευάγγελο Μαρίνη του Χαραλάμπους ήδη από την περίοδο της Κατοχής.
Το Νοέμβριο του 1959 στην εφημερίδα «Η Αίγινα» δημοσιεύεται άρθρο, στο οποίο διατυπώνεται η άποψη ότι επιβάλλεται η ίδρυση Συνεταιρισμού Φιστικοπαραγωγών Αιγίνης για να σταματήσει η εκμετάλλευση των παραγωγών από τους εμπόρους.
Το 1975 ο Συνεταιρισμός δημιουργεί τον κλάδο των Φιστικοπαραγωγών. Στη Γενική Συνέλευση της 18-08-1996 τροποποιείται η επωνυμία του εις «Αγροτικό Συνεταιρισμό Φιστικοπαραγωγών Αίγινας». Ο Συνεταιρισμός αριθμεί σήμερα 350 μέλη.
Στόχοι του Συνεταιρισμού είναι:
α) Να δημιουργηθεί θετική παρέμβαση υπέρ των φιστικοπαραγωγών της Αίγινας στην τιμή του προϊόντος.
β) Να ελεγχθεί η διακίνηση της επεξεργασίας του φιστικιού της Αίγινας.

Η καλλιέργεια της φιστικιάς συνεχίζεται να επεκτείνεται και κατά τις δεκαετίες 1970, 1980 και μέχρι το 1990. Η απογραφή του 1974 αναφέρει 4.200 στρέμματα. Αυτά μέχρι το 2000 πρέπει να έχουν αυξηθεί κατά 1.000 ακόμα.
Είναι πολλοί αυτοί που φύτεψαν φιστικιές στην Αίγινα. Πολλοί από αυτούς δεν είναι γεωργοί. Μερικοί φύτεψαν φιστικιές γύρω από τα σπίτια τους, άλλοι σε μικρά περιβόλια και άλλοι σε κτήματα δεκάδων στρεμμάτων. Δεν είναι δυνατόν να βρεθούν και να αναφερθούν εδώ τα ονόματά τους. Αυτό είναι αντικείμενο διατριβής. Όλοι όμως συνέβαλαν στη διάδοση της φιστικιάς και στη διάδοση της φήμης της εξαιρετικής ποιότητας (γεύσης) του αιγινήτικου φιστικιού.

Το 1994 έγινε η ένταξη του “φιστικιού Αίγινης” στα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).
Ο θεσμός των προϊόντων ΠΟΠ είναι μία απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσής (ΕΕ) για την προστασία ονομαστών προϊόντων συγκεκριμένης περιοχής, τα οποία πλήττονται από αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η ένταξη του φιστικιού Αιγίνης στα προϊόντα ΠΟΠ έγινε κατ’ εφαρμογή του Π.Δ. 81/19.3.1993, ύστερα από αίτηση που κατέθεσε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αίγινας, μετά από ενημέρωση και πρόταση της Διεύθυνσης Γεωργίας Πειραιά. Την ευθύνη από πλευράς Διεύθυνσης Γεωργίας είχε ο τοπικός γεωπόνος Αριστοτέλης Τέκος και την μελέτη, οικονομική και σκοπιμότητας, έκανε ο γεωπόνος Μιχάλης Μουτσάτσος.
Σύμφωνα με την μελέτη, ο λόγος για τους οποίους το φιστίκι Αιγίνης εντάχτηκε στα προϊόντα ΠΟΠ είναι:
α) Το φιστίκι Αιγίνης είναι προϊόν συγκεκριμένης περιοχής, όπως αποδεικνύεται από την πανελλήνια φήμη του και την σύνδεση του ονόματος του με την Αίγινα.
β) Το φιστίκι Αιγίνης, λόγω ενός σπάνιου συνδυασμού παραγόντων, έχει ιδιαίτερη γεύση, που το έχει καταστήσει διάσημο.
ψ) Η καλλιέργεια της φιστικιάς μαζί με άλλους παράγοντες έχει συγκρατήσει τον πληθυσμό της Αίγινας και δεν παρατηρείται η τάση ερήμωσης της επαρχίας.
Το 1996 το “φιστίκι Αιγίνης” καταχωρήθηκε ως προϊόν ΠΟΠ στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε.