Αίγινα: οι δεκαετίες μετά το 1970 και μέχρι το 1990

Η καλλιέργεια της φιστικιάς συνεχίζεται να επεκτείνεται και κατά τις δεκαετίες 1970, 1980 και μέχρι το 1990. Η απογραφή του 1974 αναφέρει 4.200 στρέμματα. Αυτά μέχρι το 2000 πρέπει να έχουν αυξηθεί κατά 1.000 ακόμα.
Είναι πολλοί αυτοί που φύτεψαν φιστικιές στην Αίγινα. Πολλοί από αυτούς δεν είναι γεωργοί. Μερικοί φύτεψαν φιστικιές γύρω από τα σπίτια τους, άλλοι σε μικρά περιβόλια και άλλοι σε κτήματα δεκάδων στρεμμάτων. Δεν είναι δυνατόν να βρεθούν και να αναφερθούν εδώ τα ονόματά τους. Αυτό είναι αντικείμενο διατριβής. Όλοι όμως συνέβαλαν στη διάδοση της φιστικιάς και στη διάδοση της φήμης της εξαιρετικής ποιότητας (γεύσης) του αιγινήτικου φιστικιού.

Αίγινα: το “φιστικι Αιγινης” ως προϊόν Π.Ο.Π

35Το 1994 έγινε η ένταξη του “φιστικιού Αίγινης” στα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).
Ο θεσμός των προϊόντων ΠΟΠ είναι μία απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσής (ΕΕ) για την προστασία ονομαστών προϊόντων συγκεκριμένης περιοχής, τα οποία πλήττονται από αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η ένταξη του φιστικιού Αιγίνης στα προϊόντα ΠΟΠ έγινε κατ’ εφαρμογή του Π.Δ. 81/19.3.1993, ύστερα από αίτηση που κατέθεσε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αίγινας, μετά από ενημέρωση και πρόταση της Διεύθυνσης Γεωργίας Πειραιά. Την ευθύνη από πλευράς Διεύθυνσης Γεωργίας είχε ο τοπικός γεωπόνος Αριστοτέλης Τέκος και την μελέτη, οικονομική και σκοπιμότητας, έκανε ο γεωπόνος Μιχάλης Μουτσάτσος.
Σύμφωνα με την μελέτη, ο λόγος για τους οποίους το φιστίκι Αιγίνης εντάχτηκε στα προϊόντα ΠΟΠ είναι:
α) Το φιστίκι Αιγίνης είναι προϊόν συγκεκριμένης περιοχής, όπως αποδεικνύεται από την πανελλήνια φήμη του και την σύνδεση του ονόματος του με την Αίγινα.
β) Το φιστίκι Αιγίνης, λόγω ενός σπάνιου συνδυασμού παραγόντων, έχει ιδιαίτερη γεύση, που το έχει καταστήσει διάσημο.
ψ) Η καλλιέργεια της φιστικιάς μαζί με άλλους παράγοντες έχει συγκρατήσει τον πληθυσμό της Αίγινας και δεν παρατηρείται η τάση ερήμωσης της επαρχίας.
Το 1996 το “φιστίκι Αιγίνης” καταχωρήθηκε ως προϊόν ΠΟΠ στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε.

Αίγινα: η ίδρυση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Φιστικοπαραγωγών Αίγινας

34Το 1947 ιδρύθηκε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αίγινας. Εν τούτοις στο αρχείο του Συνεταιρισμού αναφέρονται ενέργειες που έγιναν από μια μικρή ομάδα εμπνευσμένη από τον Ευάγγελο Μαρίνη του Χαραλάμπους ήδη από την περίοδο της Κατοχής.
Το Νοέμβριο του 1959 στην εφημερίδα «Η Αίγινα» δημοσιεύεται άρθρο, στο οποίο διατυπώνεται η άποψη ότι επιβάλλεται η ίδρυση Συνεταιρισμού Φιστικοπαραγωγών Αιγίνης για να σταματήσει η εκμετάλλευση των παραγωγών από τους εμπόρους.
Το 1975 ο Συνεταιρισμός δημιουργεί τον κλάδο των Φιστικοπαραγωγών. Στη Γενική Συνέλευση της 18-08-1996 τροποποιείται η επωνυμία του εις «Αγροτικό Συνεταιρισμό Φιστικοπαραγωγών Αίγινας». Ο Συνεταιρισμός αριθμεί σήμερα 350 μέλη.
Στόχοι του Συνεταιρισμού είναι:
α) Να δημιουργηθεί θετική παρέμβαση υπέρ των φιστικοπαραγωγών της Αίγινας στην τιμή του προϊόντος.
β) Να ελεγχθεί η διακίνηση της επεξεργασίας του φιστικιού της Αίγινας.

Αίγινα: οι δεκαετίες του 1950 και 1960. Η εμφάνιση της φυλλοξήρας

32Η μεγάλη ανάπτυξη της καλλιέργειας της φιστικιάς στην Αίγινα έγινε στις δεκαετίες 1950 και 1960 όταν εμφανίστηκε η φυλλοξήρα στα αμπέλια του νησιού.
Η φυλλοξήρα είναι ένα μικρό έντομο, που προσβάλλει τις ρίζες της ευρωπαϊκής αμπέλου και ξηραίνει τα προσβεβλημένα κλήματα. Πέντε χρόνια μετά την είσοδό της σ’ έναν αμπελώνα όλα τα κλήματα έχουν ξεραθεί.
Στις αρχές του 1950 η φυλλοξήρα εμφανίστηκε στην Αττική. Το Υπουργείο Γεωργίας για να προστατέψει την Αίγινα, της οποίας η κύρια καλλιέργεια ήταν το αμπέλι, εγκατέστησε στο λιμάνι φυτοϋγειονομικό έλεγχο για να εμποδιστεί η είσοδος προϊόντων, που μπορούσαν να μεταφέρουν το έντομο (έρριζα δενδρύλλια κλπ.). Ο έλεγχος δεν μπόρεσε να σταματήσει τη φυλλοξήρα. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς μπήκε στην Αίγινα αλλά μάλλον θα ήταν στο τέλος της δεκαετίας του 1950.
Στους μολυσμένους αμπελώνες οι παραγωγοί φύτεψαν φιστικιές ανάμεσα στα κλήματα, ώστε μετά την ξήρανση της αμπέλου να είναι εγκατεστημένη η νέα καλλιέργεια.
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η στρεμματική έκταση των αμπελώνων από 13.000 στρέμματα το 1950 έπεσε στα 4.382 στρέμματα το 1961. Η καλλιέργεια της φιστικιάς το 1961 ήταν 3.200 στρέμματα έναντι των 1.050 στρεμμάτων το 1950.

Αίγινα: η δεκαετία του 1940. Ο πόλεμος

img0149ai2
Αντιτορπιλλικο Υδρα D-97 22/04/1941 (7 ναυ. μίλια απο το λιμάνι της Αίγινας)
Τα χρόνια του πολέμου έπεσε μεγάλη δυστυχία και φτώχια στην Αίγινα. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό θανάτων από πείνα κατά την Κατοχή στην Αίγινα ήταν το υψηλότερο στην Ελλάδα.
Όσοι καλλιεργούσαν τη γη ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια φυτών, όπως η πατάτα, που αποτελούν βασική τροφή για τον άνθρωπο. Η καλλιέργεια της φιστικιάς δεν πρέπει να επεκτάθηκε, αλλά όσοι είχαν παραγωγή φιστικιού μπορούσαν να ανταλλάξουν τα φιστίκια με άλλα τρόφιμα ή ακόμη να συμπληρώσουν με αυτά τις ανεπαρκείς μερίδες στο τραπέζι τους.
Το 1950, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η καλλιέργεια της φιστικιάς στην Αίγινα καλύπτει 1.050 στρέμματα. Υπολογίζεται ότι πολλά από αυτά φυτεύτηκαν μετά το τέλος του πολέμου.

Αίγινα: η δεκαετία του 1930. Η εγκατάσταση φυτωρίων

24Κατά τη δεκαετία του 1930 η επέκταση της καλλιέργειας της φιστικιάς συνεχίζεται.
Ο Καθηγητής Πάνος Αναγνωστόπουλος στο βιβλίο του «Η φιστικιά στην Ελλάδα» το 1935 γράφει ότι φιστικιές υπάρχουν στην Αττική και στην Αίγινα.
Ο Νικολής Χαϊμαντάς ως τις αρχές του 1930 είχε φυτέψει με φιστικιές ένα μεγάλο τμήμα της ιδιοκτησίας του και ήδη τα δένδρα του παρήγαγαν καρπό. Στο τέλος του 1930 εγκατέστησε το μεγάλο επαγγελματικό του φυτώριο. Βοηθό και εμβολιαστή στη δουλειά του πήρε τον Διονύση Λουκάτο, απόφοιτο Γεωργικής Σχολής. Ο Χαϊμαντάς πουλάει τα δενδρύλλια που παράγει στην Αίγινα αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Δενδρύλλια χαρίζει και στους εργάτες του για να έχουν ένα καλύτερο εισόδημα. Τόσο πολύ πίστεψε στη φιστικιά, την οποία θεωρούσε πηγή πλούτου για το νησί, που στη διαθήκη του αφήνει εντολή στους κληρονόμους του να συνεχίσουν το έργο του.
Οι γιοι του ασχολήθηκαν και αυτοί με φυτώρια φιστικιάς και όπως έλεγε ο γιος του Αντώνης περισσότερες από τις μισές φιστικιές της Αίγινας προέρχονταν από τα φυτώρια των Χαϊμαντάδων.
Η Οικογένεια Χαϊμαντά ασχολήθηκε με τα φυτώρια της φιστικιάς πάνω από 60 χρόνια.
Φυτώρια φιστικιάς εγκατέστησαν και πολλοί άλλοι κτηματίες. Με τα δενδρύλλια που παρήγαγαν συμπλήρωναν κατ’ αρχήν τις ανάγκες του κτήματός τους, ταυτόχρονα όμως πουλούσαν και σε άλλους.